Andrejew

Na równi z problematyką ponadczasową w zainteresowaniach twórczych Andrejewa w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku ważne miejsce zajęły ówczesne wydarzenia historyczne, które pisarz przedstawia zgodnie ze swymi założeniami estetycznymi. Pod wpływem wojny rosyjsko-japońskiej napisał opowiadanie Czerwony śmiech, odznaczające się silnymi akcentami pacyfistycznymi. W tradycyjnej konwencji znalezionego rękopisu nie przedstawił obiektywnych faktów, lecz uwydatnił swój stosunek do nich. Przeżycia bezpośredniego uczestnika opisywanych wydarzeń, stojącego na granicy obłędu, ukazują okrucieństwo i szaleństwo wojny, która zamieniła rzeczywistość w przerażającą fantasmagorię. W odróżnieniu od Czerwonego śmiechu utwory związane tematycznie z rewolucją 1905 r. nie posiadają podobnie jednoznacznej wymowy ideowej. Ujawniła się w nich wyraźnie dwoistość postawy Andrejewa. Wprawdzie w tym czasie kontaktował się z bolszewikami i był aresztowany za to, że w jego mieszkaniu odbyło się posiedzenie Komitetu Centralnego, ale sensu rewolucji nigdy nie zrozumiał. Z jednej strony witał rewolucję jako przejaw skrajnego nihilizmu, jako anarchistyczny bunt rozpaczy i zachwycał się ludźmi czynu, śmiało rzucającymi wyzwanie całemu światu, z drugiej zaś, pod wpływem pesymistycznych nastrojów, podkreślał niewiarę w celowość wysiłków ludzkich zmierzających do przebudowy świata.